Ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και συγκεκριμένα η αναζήτηση και ο εντοπισμός της τοποθεσίας του, αποτελεί ένα διαρκές αρχαιολογικό και ιστορικό αίνιγμα, με τις έρευνες να είναι συνεχείς από την ύστερη αρχαιότητα όταν και τα ίχνη του χάθηκαν.
Σύντομα μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου στη Βαβυλώνα το 323 π.Χ., η κατοχή του σώματος του έγινε αντικείμενο έντονων διαπραγματεύσεων μεταξύ των διαδόχων της αυτοκρατορίας. Ενώ η Βαβυλώνα θα μπορούσε αρχικά να θεωρηθεί ως μια λογική τοποθεσία για την τη ταφή του Αλέξανδρου, μια και την είχε αναγάγει σε πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του, υπήρξε μερίδα των αξιωματικών του οι οποίοι υποστήριξαν πως θα έπρεπε να ταφεί στο βασιλικό νεκροταφείο του οίκου των Αργεαδών, στις Αιγές -σημερινή Βεργίνα-, όπως και ο πατέρας του Φίλιππος Β΄ καθώς και όλοι οι προκάτοχοι της συγκεκριμένης βασιλικής δυναστείας. Οι Αιγές εμφανίζεται να ήταν η μία από τις δύο αρχικές εναλλακτικές τοποθεσίας που προτάθηκαν έναντι της Βαβυλώνας, με την άλλη να είναι η όαση της Σίβα, και το 321 π.Χ. όταν ήρθε η στιγμή της μετακίνησης της σωρού, ο Περδίκκας -ο οποίος είχε πλέον καθήκοντα αντιβασιλέα στην αυτοκρατορία- επέλεξε τις Αιγές. Το σώμα όμως, αρπάχτηκε κατά την πορεία της πομπής προς την Μακεδονία, με παρέμβαση του Πτολεμαίου, ο οποίος απέκτησε και μετέφερε το σώμα στην Πτολεμαϊκή πλέον Αίγυπτο την οποία διοικούσε.
Σύμφωνα με τον Κουίντο Κούρτιο Ρούφο και τον Μάρκο Ιουστίνο, ο Αλέξανδρος ζήτησε λίγο πριν τον θάνατο του να ενταφιαστεί στον ναό του Άμωνος Διός στην όαση της Σίβα. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, αναφέρει πως το σώμα του Αλεξάνδρου τοποθετήθηκε σε ένα φέρετρο κατασκευασμένο από σφυρηλατημένο χρυσάφι, το οποίο εφάρμοζε στο σώμα του.[6] Το φέρετρο αυτό επίσης αναφέρεται από τον Στράβωνα και τον Κούρτιο Ρούφιο[6], όπου αναφέρουν πως το 89 με 90 π.Χ., επί Πτολεμαίου Θ΄, το χρυσό φέρετρο αφαιρέθηκε ώστε να λιωθεί για την παραγωγή νομισμάτων και την αποπληρωμή χρεών του βασιλείου, και πως αντικαταστάθηκε με ένα κατασκευασμένο από γυαλί ή κρύσταλλο.
Εάν αληθεύει πως ο Αλέξανδρος ήθελε προσωπικά να ταφεί στη Σίβα, τότε η επιθυμία του αυτή δεν τιμήθηκε. Το 321 π.Χ., καθώς η νεκροπομπή όδευε από τη Βαβυλώνα προς τη Μακεδονία, περίπου στα μέσα της διαδρομής κοντά στη Δαμασκό, η νεκρική άμαξα αρπάχτηκε από τον Πτολεμαίο -μέσω του στρατηγού Αρριδαίου ο οποίος είχε φροντίσει όλες τις λεπτομέρειες της άμαξας και της πομπής-, και μεταφέρθηκε στην Αίγυπτο. Ενώ ο Πτολεμαίος είχε την κατοχή του σώματος του Αλεξάνδρου, ο αντιβασιλέας Περδίκκας και ο γενικός γραμματέας Ευμένης, είχαν στην κατοχή τους τον θώρακα, διάδημα, και βασιλικό σκήπτρο του Αλέξανδρου. Είχαν επίσης τη νόμιμη εξουσία της αυτοκρατορίας σύμφωνα με τα συμφωνηθέντα μετά το θάνατο του Αλέξανδρου κατά τη Συμφωνία της Βαβυλώνας το 323 π.Χ., καθώς και τους νόμιμους κληρονόμους της αυτοκρατορίας, τον Φίλιππο Γ΄Αριδδαίο -ο οποίος υπολειπόταν διανοητικά από μικρή ηλικία- γιό του Φιλίππου Β΄ από άλλη σύζυγο και όχι την Ολυμπιάδα, και τον Αλέξανδρο Δ΄, τον γιό του Αλέξανδρου με τη νόμιμη σύζυγο του Ρωξάνη, ο οποίος ήταν βρέφος έχοντας γεννηθεί λίγους μήνες μετά το θάνατο του πατέρα του.
Η νεκρική άμαξα του Αλεξάνδρου, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Διόδωρου του Σικελιώτη,
αναπαράσταση του 19ου αιώνα
Ο Περδίκκας εκστράτευσε εναντίον του Πτολεμαίου σύντομα μετά την αρπαγή της σωρού, υπέστη συντριπτική ήττα κατά τη μάχη στο Νείλο ποταμό, και δολοφονήθηκε από τους ίδιους του τους αξιωματικούς στη σκηνή του. Οι αξιωματικοί αυτοί πρόσφεραν την ανάληψη της αυτοκρατορίας στον Πτολεμαίο ο οποίος την αρνήθηκε. Οργανώθηκε νέα σύνοδος αργότερα το ίδιος έτος -η Συμφωνία του Τριπαραδείσου, το 321 π.Χ.- για την επαναδιανομή των επαρχιών και της γενικότερης επανα-οργάνωσης της αυτοκρατορίας, και είναι αξιοπρόσεκτο πως δεν φαίνεται να τέθηκε ως ζήτημα η κατοχή και η διευθέτηση του σώματος του Αλεξάνδρου, ή τουλάχιστο δε σώζεται κάποια μαρτυρία που να αναφέρει κάτι τέτοιο.
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ο οποίος επισκέφτηκε την Αλεξάνδρεια, ο Πείθων ο Καταναίος -ποιητής που συνόδευε τον Αλέξανδρο στις εκστρατείες-, και ο στρατηγός Σέλευκος μετέβησαν στον ναό της Σεράπιδος στη Βαβυλώνα λίγο πριν ο Αλέξανδρος πεθάνει, για να ρωτήσουν τους ιερομάντεις εάν το σώμα του Αλέξανδρου θα πρέπει να σταλθεί στην Αλεξάνδρεια, και η απάντηση ήταν πως θα έπρεπε να τον αφήσουν εκεί που βρίσκεται.
Ο Οκταβιανός Αύγουστος κατά την επίσκεψη του στον τάφο του Αλέξανδρου, χαρακτικό του 1643
Το σώμα του Αλεξάνδρου αρχικά τάφηκε στη Μέμφιδα σύμφωνα με τις μαρτυρίες του ιστορικού και γεωγράφου Παυσανία καθώς και τις αναφορές του Πάριου χρονικού για τα έτη 321 – 320 π.Χ. , και επιπλέον ο Παυσανίας αναφέρει πως ο Πτολεμαίος τίμησε κατά τα Μακεδονικά έθιμα την σωρό. Χρησιμοποιήθηκε το κενοτάφιο του Νεκτανεβώ Β΄ στη Μέμφιδα, με την Αλεξάνδρεια να μην είναι ακόμα η μεγάλη πόλη που θα γινόταν στο μέλλον. Αργότερα, στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ., το σώμα του Αλέξανδρου μεταφέρθηκε στην Αλεξάνδρεια από τον γιo και διάδοχο του Πτολεμαίου στην Αίγυπτο, τον Πτολεμαίο Β΄ Φιλάδελφο, ο οποίος και το ενταφίασε εκεί, κάτι που σημαίνει πως θα συνέβη από το ή μετά το 282 π.Χ., έτος θανάτου του Πτολεμαίου Α΄. Αργότερα, στα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ., ο Πτολεμαίος Δ΄Φιλοπάτωρ τοποθέτησε το σώμα του Αλέξανδρου στο κοινοτικό μαυσωλείο της Αλεξάνδρειας, το οποίο ονομαζόταν ΣΩΜΑ, και υπάρχει η πιθανότητα να ονομαζόταν και ΣΗΜΑ.
Κάντε Like στη σελίδα μας στο Facebook ''Θεσσαλονίκη-Ιστορικό Αρχείο''
για να ενημερώνεστε καθημερινά για ιστορικά θέματα της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας
