Η Βόρειος Θράκη είναι ο χώρος που περικλείεται από τις οροσειρές του Αίμου από βορά, της Ροδόπης από νότου, και του Όρβηλου από δυτικά, βρέχεται δε από τον Εύξεινο Πόντο από ανατολικά. Κατά το Συνέδριο του Βερολίνου (01 Ιουλ 1878) ανακηρύχθηκε αυτόνομη επαρχία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας της Βόρειας Θράκης, στην οποία δόθηκε το όνομα ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΡΟΥΜΕΛΙΑ ή ΡΩΜΥΛΙΑ. Η αυτονομία αυτή διήρκησε μέχρι 06 Σεπ 1885, χρονιά κατά την οποία προσαρτήθηκε πραξικοπηματικά στη Βουλγαρία. Οι Έλληνες της Ανατολικής Ρωμυλίας, που έχουν τη Ελληνική καταγωγή από αρχαιοτάτων χρόνων γνωστοί ως θράκες, υπέστησαν από τους Βουλγάρους τα πάνδεινα, αγωνίστηκαν όμως γενναία για να αποφύγουν τον εκβουλγαρισμό. Χωρίς όμως την υποστήριξη της μητέρας Ελλάδας και των Μεγάλων Δυνάμεων, αναγκάσθηκαν σιγά-σιγά να εγκαταλείψουν τα πάτρια εδάφη τους και να εγκατασταθούν στην ελεύθερη Ελλάδα ή σε άλλα μέρη. Επισφράγιση της εγκαταλείψεως αυτής ήταν η Συνθήκη του Νεϊγύ 27 Νοε 1919) στην οποία μεταξύ των άλλων υπήρχε και ο όρος για την εκούσια ανταλλαγή πληθυσμών, η οποία όμως από μέρους των Βουλγάρων μετατράπηκε σε ακούσια...
Θράκη
Η Θράκη σύμφωνα με τους ιστορικούς και τους γεωγράφους της αρχαιότητας, ήταν η χώρα που βρισκόταν ανάμεσα στο Δούναβη ποταμό και το Αιγαίο Πέλαγος. Τα ακριβή όρια είναι συγκεχυμένα. Ο Θουκυδίδης αναφέρει ως Θράκη την περιοχή που βρισκόταν μεταξύ του Αίμου, Προποντίδας, Αιγαίου και Στρυμόνα ποταμού (Θουκιδ.Β 97). Από την εποχή του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου το όριο της Θράκης προς Δυσμάς έγινε ο Νέστος ποταμός. Οι Θράκες φυλετικά ανήκουν στους ινδοευρωπαίους. Κατά τα προϊστορικά χρόνια είχαν διασκορπιστεί στο μεγαλύτερο μέρος του Αίμου και Θράκες έποικοι ζούσαν στη Νότιο Ελλάδα και σε διάφορα νησιά του Αιγαίου.
Η εγκατάσταση των Ελλήνων αποίκων στα Θρακικά παράλια έγινε τον 7ο π.Χ. αιώνα με ειρηνικό τρόπο αλλά και μερικές φορές και κατόπιν βίας, Καθοριστικοί παράγοντες στον εξελληνισμό της Θράκης υπήρξαν η αστικοποίηση της χώρας, λόγω του Ελληνικού αποικισμού των παραλίων, ο Μακεδονικός αποικισμός της ενδοχώρας, η ανάπτυξη του εμπορίου και της αγροτικής οικονομίας, η κοινωνική πολιτική των Ελλήνων αποίκων με τις αλλεπάλληλες επιγαμίες, καθώς επίσης η συγκοινωνιακή, δημογραφική, οικονομική, γλωσσική και επαρχιακή πολιτική των Ρωμαίων στη Θράκη. Το 341 π.Χ. η Θράκη έγινε Μακεδονική επαρχία η διοίκηση της οποίας ανατέθηκε σε Μακεδόνα στρατηγό και προσαρτήθηκε στο Μακεδονικό κράτος.
Σπουδαιότερη Μακεδονική αποικία υπήρξε η Φιλιππούπολη, με ευρύτερη γεωγραφική δικαιοδοσία. Επί Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ιδρύθηκαν νέα αστικά κέντρα, σύμφωνα με το πρότυπο των Ελληνικών πόλεων, είχαν δε ελληνικό πολίτευμα και ελληνικό ή εξελληνισμένο πληθυσμό. Κατά τη Βυζαντινή αυτοκρατορία η Θράκη αποτέλεσε τον προμαχώνα και το προπύργιο των από βορρά επιδρομέων, έτσι ώστε γνώρισε πολλές επιδρομές και καταστροφές. Μεταξύ των επιδρομέων ήταν και οι Βούλγαροι. Οι Τούρκοι άρχισαν να καταλαμβάνουν τη Θράκη το 1359, κατέλαβαν το 1361 την Ανδριανούπολη, το 1363 τη Φιλιππούπολη για να ακολουθήσει η πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453.
Βουλγαρία
Η Βουλγαρία είναι χώρα της Βαλκανικής που συνορεύει προς βορρά με τη Ρουμανία (το μεγαλύτερο μέρος των συνόρων διαρρέει ο Δούναβης), προς δυσμάς με την πρώην Γιουγκοσλαβία, προς νότο με την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Τουρκία και από ανατολάς βρέχεται από τον Εύξεινο Πόντο. Η Ανατολική Ρωμυλία σήμερα αποτελεί τη Νότια Βουλγαρία. Οι Βούλγαροι είναι λαός τούρκικης (Μογγολικής) καταγωγής ο οποίος πολύ αργότερα ήρθε σε επιμειξία με τους Σλάβους. Το εθνικό τους όνομα «Βούλγαροι» προέρχεται από την περιοχή του Βόλγα ποταμού, όπου κατοικούσαν πριν την κάθοδό τους στη Βαλκανική περί το 670 μ.Χ. Από το 679 μ.Χ. μέχρι το 1018 μ.Χ.
Το Βουλγαρικό κράτος δημιουργήθηκε, ισχυροποιήθηκε και επεκτάθηκε σε βάρος του Βυζαντίου. Πρώτη πρωτεύουσα του ήταν το Τύρνοβο και κατόπιν η Σόφια. Εκχριστιανίσθηκαν υπό των Ελλήνων Μοναχών Αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου και υιοθέτησαν ως επίσημη γραφή το Κυριλλικό Αλφάβητο. Το 1018 μ.Χ. ηττηθέντες κατά κράτος από τον αυτοκράτορα Βασίλειο το Β’ (Βουλγαροκτόνο) περιορίσθηκαν βόρεια Σκομίου και Αίμου. Τότε η Βουλγαρία απετέλεσε τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η δε Βουλγαρική Εκκλησία υπήχθη στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως. Από το 1186 ανασυνταχθέντες ξανάρχισαν τις επιδρομές των προς το νότο και επεκτάθηκαν μέχρι Αιγαίου πελάγους. Το 1395 υποδουλώθηκαν στους Τούρκους.
Η Συνθήκη του Κιουρτσούκ Καϊναρτζή (1174) συνέβαλε στο να αναπτυχθεί η εθνική τους συνείδηση. Το 1870 οι Βούλγαροι, με την ενθάρρυνση των Ρώσων, αποσπάσθηκαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ίδρυσαν τη Βουλγαρική εξαρχία. Το 1878 με τη Συνθήκη του Αγ.Στεφάνου, η Ρωσία επέβαλε τη δημιουργία της «Μεγάλης Βουλγαρίας», η οποία αναπράπηκε με τη Συνθήκη του Βερολίνου δημιουργώντας μια ηγεμονία στα βόρεια υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου και μια αυτόνομη επαρχία, στην Ανατολική Ρωμυλία, την οποία προσάρτησε πραξικοπηματικά το 1885. Το 1908 η Βουλγαρία ανακηρύχθηκε σε ανεξάρτητο Βασίλειο.
Η Βόρεια Θράκη κατά τους Ελληνιστικούς-Ρωμαϊκούς Χρόνους
Κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους η Ελληνική γλώσσα κυριαρχεί σε ολόκληρη την Βαλκανική. Η Φιλιππούπολη ως πρωτεύουσα της Θράκης αποτελεί την κοιτίδα του Ελληνικού πολιτισμού, ιδιαίτερα δε στη Βόρεια Θράκη. Η Ρωμαϊκή κυριαρχία δεν κατορθώνει να αλλοιώσει τον Ελληνικό χαρακτήρα της Θράκης. Αυτό το αποδεικνύουν οι περίπου 1.000 ελληνικές επιγραφές που ανευρέθησαν στην άνω και μέση κοιλάδα του Έβρου ποταμού, που ανήκουν χρονολογικά σΆυτήν την περίοδο. ΑπΆυτές οι 186 βρέθηκαν στην Φιλιππούπολη, 506 στην κοντινή περιοχή της και οι υπόλοιπες στην ευρύτερη περιοχή της.
Βυζαντινοί Χρόνοι – Εμφάνιση Βουλγάρων
Από το 330 μ.Χ. που μεταφέρθηκε η πρωτεύουσα του Ρωμαϊκού κράτους στο Βυζάντιο, από τον Μ.Κωνσταντίνο, το κέντρο βαρύτητας της Αυτοκρατορίας μεταφέρεται στη Θράκη και το Θρακικό-Ελληνικό στοιχείο αναλαμβάνει στα φανερά τα πρωτεία. Κατά τον 7ο μ.Χ. αιώνα και συγκεκριμένα το 679 μ.Χ. οι Βούλγαροι κάνουν για πρώτη φορά την εμφάνισή τους στη Βόρεια Θράκη, όταν πέρασαν το Δούναβη και εγκαταστάθηκαν στη Μυσία, τη σημερινή Βόρεια Βουλγαρία. Στην Βόρεια Θράκη κατοικούσαν αποκλειστικά Έλληνες, οι οποίοι παρέμειναν στην περιοχή μέχρι το 1906. Από το 679 μέχρι το 1363 μ.Χ. που η Θράκη υποδουλώθηκε στους Τούρκους, οι Βούλγαροι δεν μπόρεσαν να παραμείνουν στη Βόρειο Βουλγαρία και έτσι η περιοχή παρέμεινε συνεχώς Ελληνική. Η μη ύπαρξη των Βουλγάρων φαίνεται από το ότι η Φιλιππούπολη, πρωτεύουσα της Βόρεια Θράκης μόλις το 1818 απόκτησε τον πρώτο Βούλγαρο με το όνομα Τσαλίκωφ, το δε 1859 αριθμούσε μόλις δέκα πέντε 15) βουλγαρικές οικογένειες.
Χρόνοι Τουρκοκρατίας-Επανάσταση του 1821
Οι Τούρκοι κατέκτησαν ολόκληρη την Ελληνική χερσόνησο και στα τέλη του 14ου αιώνα το Βουλγαρικό κράτος, φθάνοντας έτσι μέχρι την Ουγγαρία. Το 16ο, 17ο και 18ο αιώνα οι Τούρκοι εποικίζουν με μουσουλμανικούς πληθυσμούς τη Θράκη. Οι θρησκευτικές όμως κοινότητες των Ελλήνων με τη δράση τους διατηρούν ακέραιη την εθνική ταυτότητα του πληθυσμού. Η συμμετοχή του Βορειοθρακικού Ελληνισμού στον αγώνα της εθνεγερσίας ήταν ευρύτατη. Συνοπτικά αναφέρονται ότι, ο Αντώνιος Κομιζόπουλος (Φιλιππουπολίτης) υπήρξε το 4ο μέλος της Φιλικής Εταιρίας, η οικογένεια Κουμπάρη (από τη Μεσημβρία) ανέπτυξε δραστηριότητα στις γραμμές της Φιλικής Εταιρίας στην Οδησσό, στον Ιερό Λόχο συμμετείχαν Ανατολικορωμυλιώτες, ο Μητροπολίτης Αγχιάλου Ευγένιος Καραβίας απαγχονίστηκε στην Κωνσταντινούπολη μαζί με τον Γρηγόριο τον Ε’ και τους Μητροπολίτες Εφέσσου και Νικομηδείας το Πάσχα του 1821. Στη Θράκη συναντά ο Παπαφλέσσας τους πιο ενθουσιώδεις οπαδούς της Εθνεγερσίας, όπως Μητροπολίτες, προύχοντες, δασκάλους και πλοιάρχους, οι οποίοι αναφέρονται στο παράρτημα Γ’ τόμου των Θρακικών.
Πανσλαβισμός-Αφύπνιση των Βουλγάρων
Ο Πανσλαβισμός ως θεωρία επηρέασε ισχυρότατα την πολιτιστική κατάσταση στα Βαλκάνια και είχε επιπτώσεις στην Ελλάδα, ιδιαίτερα δε στη Μακεδονία και στη Θράκη. Ο ρόλος της Βουλγαρίας στα Πανσλαβικά σχέδια επηρέασε σημαντικά την τύχη της Ανατολικής Ρωμυλίας. Για το λόγο αυτό θα γίνει μια σύντομη ανάλυση της θεωρίας του. Πανσλαβισμός είναι η κίνηση των Σλαβικών λαών που αποβλέπει σε μια πολιτική ή πνευματική ένωσή τους σε ένα Ομοσπονδιακό κράτος. Στην πραγματικότητα όμως είναι ένα ιδεολογικό πρόσχημα και μια πιθανή ηθική ιδεολογία της Ρωσικής επεκτατικής πολιτικής.
Ο Μάουρο Ορμπίνι το 1601 δημιουργεί τη θεωρία περί Σλάβων, η οποία από την Ιταλική μεταφράζεται και δημοσιεύεται στα Ρώσικα το 1722 κατΈντολή του Μεγ.Πέτρου για να αποτελέσει τη βάση της «Διαθήκης» του και της όλης μετέπειτα πανσλαβικής πολιτικής. Ο Κριμαϊκός Πόλεμος 1854-55) είχε ως αποτέλεσμα της διάψευση των ελπίδων που η Ρωσία είχε στηρίξει στην Αυστρία και έτσι ο Πανσλαβισμός παίρνει χαρακτήρα επιθετικό και πολιτικό. Η μεταβολή αυτή ενεργεί και σε βάρος της Ελλάδος μια και μέχρι τότε η Ελλάδα ήλπιζε να έχει την ομόθρησκη Ρωσία συμπαραστάτη στον απελευθερωτικό αγώνα.
Το 1858 συγκροτείται στη Μόσχα η «Σλαβική Ενεργετική Επιτροπή» με σκοπό τη βοήθεια των Σλάβων του νότου. Ταυτόχρονα υιοθετείται η θεωρία του Φελμεράϋερ «περί αμφισβητήσεως της Ελληνικότητας των σημερινών Ελλήνων». Έτσι υποστηρίζεται και πάλι το σχέδιο της Αικατερίνης με μόνη αλλαγή ότι τον ρόλο των Ελλήνων έχουν μέχρι τώρα οι Βούλγαροι, τους οποίους ενισχύουν πολιτικά με στόχο τη δημιουργία εθνικής Σλαβικής συνειδήσεως. Το 1840 εγκαινιάζεται ο εθνικοθρησκευτικός αγώνας των Βουλγάρων κατά των Ελλήνων και του Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως.
Η Σλαβική προπαγάνδα ξεκινά από τη ρίζα κάθε έθνους της, από το σχολείο. Οι Βούλγαροι με τη συστηματική πανσλαβική προπαγάνδα αρχίζουν να αφυπνίζονται και απΆυτή τη χρονική περίοδο αρχίζει ένας αγώνας ζωής ή θανάτου για τον Ελληνισμό της Βορείου Θράκης, ο οποίος έστεκε εμπόδιο στην επίτευξη των σχεδίων του Πανσλαβισμού. Ιδρύουν σχολεία, εκκλησίες, ζητούν τις εκκλησίες των Ελλήνων, απαιτούν να γίνεται η Θεία Λειτουργία στα Σλαβικά, δεν μνημονεύουν τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ενώ ταυτόχρονα εξαπολύουν μια άνευ προηγουμένου τρομοκρατία σε πόλεις και χωριά κατά των ελληνικών πληθυσμών.
Δράση Βορειοθρακικού Ελληνισμού – Το Σχίσμα
Ο Ελληνισμός της Θράκης δεν μένει αμέτοχος σε ότι συμβαίνει στο χώρο με τον οποίο ένιωθε στενά δεμένος και δεν έλειψε εκ μέρους του Ελληνισμού της Βόρειας Θράκης η έμπρακτη απόδειξη αυτού του δεσμού. Με την έναρξη του Εθνικοθρησκευτικού αγώνα των Βουλγάρων στα πλαίσια πάντα των πανσλαβικών σχεδίων, ο Ελληνισμός της Βόρειας Θράκης με ευψυχία και καρτερία αναθερμαίνει τον αγώνα του για τη διατήρηση της Εθνικής του υποστάσεως στο πάτρια έδαφός του.
Τα κέντρα του Ελληνισμού στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα (που προηγείται του Μακεδονικού) είναι η Φιλιππούπολη, η Στενήμαχος, η Ιάμπολη, το Έλγοβο, η Αγαθούπολη, η Σωζόπολη, η Αγχίαλος, ο Πύργος, η Μεσημβρία. Σε όλες αυτές τις πόλεις, κέντρα εκπαιδευτικά και πνευματικά δεν ομιλείται η Βουλγαρική γλώσσα. Επιστήμονες γιατροί, δικηγόροι, αρχιτέκτονες, μηχανικοί είναι όλοι Έλληνες. Το εμπόριο, η βιομηχανία, η γεωργία, η αλιεία είναι στα χέρια των Ελλήνων. Η προσπάθεια των Εθνικών Ιδανικών είναι στα χέρια του κλήρου και των δημογερόντων.
Στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος, η Μεγάλη Ιδέα αποτελεί όνειρο όλων, όμως οι δυσκολίες είναι πολλές. Η μεγάλη Επανάσταση των Κρητών το 1866 τραβά την προσοχή των Τούρκων στη Μεγαλόνησο, ενώ παράλληλα στρέφουν όλοι οι Έλληνες το ενδιαφέρον στον ιερό αγώνα των Κρητών. Και από αυτήν την Ελληνική εκδήλωση δεν απουσιάζουν οι Θράκες, οι οποίοι οργανώνουν τμήμα από τη Στενήμαχο με αρχηγό τον Αθανάσιο Κόντο και τον στέλνουν να αγωνισθεί στην Κρήτη, ενώ αντιπροσωπεία Ρωμυλιωτών παραδίδει στην κεντρική επιτροπή του Κρητικού Αγώνα μεγάλο χρηματικό ποσό για την ενίσχυσή του.
Το 1867 ο Οικουμενικός Πατριάρχης ο Γρηγόριος ο ΣΤ’ τον οποίο διέκρινε ευρύτητα αντιλήψεως, πατριωτισμός και θάρρος, προσπαθεί να αντιμετωπίζει τη Ρωσική και Τουρκική διπλωματία υπό την πίεση της διεθνούς αντιδράσεως για την Κρητική επανάσταση, προτείνοντας σχέδιο αυτονομίας της Εκκλησίας «εν Βουλγαρία» και στέλνοντας υπόμνημα συμφιλιώσεως στους παραιτηθέντες Βουλγάρους Αρχιερείς (σχισματικούς).
Οι Βούλγαροι παραμένουν αδιάλλακτοι και με τη βοήθεια της Ρωσικής πιέσεως επί της Πύλης, κορυφώνουν τη δραστηριότητά τους τόσο αυτοί όσο και οι Ρώσοι απεσταλμένοι στις περιοχές της Ευρωπαϊκής Τουρκίας όπου διαβιούσαν Βουλγαρικοί πληθυσμοί.
Την 10 Μαρ 1870 εκδόθηκε από το Σουλτάνο φιρμάνι για την ίδρυση Βουλγαρικής Εξαρχίας. Το φιρμάνι είναι μια νίκη του Πανσλαβισμού. Το πρώτο βήμα για την ίδρυση του Βουλγαρικού κράτους έγινε. Ιδιαίτερη αίσθηση προκαλεί ο όρος ότι : «Αν τα 2/3 τουλάχιστον των ορθοδόξων κατοίκων μιας περιφέρειας εκδηλώσουν την επιθυμία να υπαχθούν στην Εξαρχία, τότε η επαρχία αυτή μπορεί να αποσπασθεί από τη δικαιοδοσία του Πατριάρχου».
Ο όρος αυτός ήταν φοβερός για τον Ελληνισμό της Θράκης και της Μακεδονίας, διότι με το πρόσχημα εκκλησιαστικών διεκδικήσεων άφηνε πεδίο ανοικτό για τον Βουλγάρους. Η πολιτική του Πανσλαβισμού άνοιγε νέα σύνορα έναντι του Ελληνισμού. Οι Ελληνικοί φορείς της Ανατολικής Ρωμυλίας σ'αυτήν την κρίσιμη στιγμή εντείνουν την άμυνά τους.
Το 1874 με την χορηγία του Γ.Ζαρίφη ιδρύονται τα Ζαρίφεια Διδασκαλεία στη Φιλιππούπολη, που θα φωτίσουν την Ελληνική παιδεία της Ανατολικής Ρωμυλίας για 30 ακόμα δύσκολα χρόνια. Οι Ελληνικοί σύλλογοι φουντώνουν. Η «Ευριδίκη», ο «Ορφέας», η «Ισχύς» και άλλοι με εθνικό και φιλανθρωπικό χαρακτήρα γίνονται η ασπίδα του μαχόμενου Ελληνισμού για την Εθνική επιβίωση, δυστυχώς χωρίς καμιά βοήθεια από το Ελληνικό κράτος.
Ακολουθεί η διάσκεψη της Κωνσταντινουπόλεως το 1876, όπου επιβεβαιώνεται το πρόγραμμα των Ρώσων για τη δημιουργία Βουλγαρικού κράτους, ενώ ούτε οι Άγγλοι ούτε οι άλλοι Ευρωπαίοι δείχνουν ενδιαφέρον για την τύχη των Ελληνικών επαρχιών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Ρωσοτουρκικός Πόλεμος του 1877-78 – Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου
Το 1877 οι Ρώσοι θέτουν σε εφαρμογή το σχέδιο περί βιαίας επιβολής των Πανσλαβικών προγραμμάτων, εκμεταλλευόμενοι την πλήρη αποδιοργάνωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και εξασφαλίζοντας την ουδετερότητα της Αυστροουγγαρίας. Πραγματική αιτία του πολέμου δεν ήταν η Ερζεγοβίνη, η Σερβία ή το Μαυροβούνι, αλλά η Βουλγαρία την οποία ήθελε να ελέγχει η Ρωσία.
Έτσι την 11 Απρ 1877 Ρωσικά στρατεύματα διέβησαν το Δούναβη ποταμό και εισήλθαν στη Βουλγαρία. Την 28 Νοε 1877 εισέρχονται στη Φιλιππούπολη, όπου και εγκατέστησαν το Γενικό Ρωσικό Στρατηγείο. Τη 10 Ιαν 1878 τα Ρωσικά στρατεύματα καταλαμβάνουν την Ανδριανούπολη και συνεχίζουν προς την Κωνσταντινούπολη όπου και προ των τειχών της την 19 Φεβ 1878 υπογράφθηκαν οι προκαταρκτικοί όροι της Ρωσοτουρκικής συνθήκης του Αγίου Στεφάνου.
Μ'αυτήν την συνθήκη προεβλέπετο μεταξύ των άλλων, η ίδρυση αυτόνομης Βουλγαρικής ηγεμονίας που περιελάμβανε περιοχές από το Δούναβη ποταμό και τις λίμνες Πρέσπες και Αχρίδα. Έξω από τη Βουλγαρική ηγεμονία θα έμεναν μόνο η περιοχή της Θράκης νότια της Ροδόπης και ανατολικά του Πόρτο-Λάγο, η Χαλκιδική, η Θεσσαλονίκη και τα εδάφη νότια του Αλιάκμονα ποταμού. Η Θρακική απάντηση υπήρξε δυναμική, ομοίως και των Μακεδόνων.
Δραστηριοποιήθηκε η συντονιστική επιτροπή ενεργά προς όλες τις κατευθύνσεις και ενημέρωσε τους εκπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων. Ο Ελληνισμός της Θράκης αντέδρασε σθεναρά και διατράνωσε την αντίθεσή του στα τετελεσμένα γεγονότα, με έγγραφες διαμαρτυρίες προς το οικουμενικό Πατριαρχείο, Πύλη, Ελληνική Κυβέρνηση και Ευρωπαϊκές Δυνάμεις, παρά του ότι βρίσκονταν υπό ρωσική κατοχή και υπήρχαν αντικειμενικής δυσκολίες.
Το Συνέδριο του Βερολίνου και η Δημιουργία της Αυτόνομης Επαρχίας της Ανατολικής Ρωμυλίας
Με την υπογραφή των προκαταρκτικών όρων της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, η Ελληνική κυβέρνηση αντιδρά, το Πατριαρχείο κάνει έντονα διαβήματα στις ξένες πρεσβείες. Εκτός από την Αυστρία, τη Γαλλία και την Αγγλία των οποίων τα συμφέροντα εθίγοντο, οι Γερμανοί αναλαμβάνουν πρωτοβουλία για τη σύγκλιση του συνεδρίου στο Βερολίνο, όπου αναθεώρησαν τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου και χάραξαν μια οριστική λύση για τα Βαλκανικά ζητήματα.
Το τελικό κείμενο της συνθήκης του Βερολίνου (01 Ιουλ 1878), αν και έδινε ουσιαστικά το προβάδισμα προς επίλυση του Ηπειροθεσσαλικού ζητήματος, άφηνε το μέλλον του μεγαλύτερου τμήματος του αλύτρωτου Ελληνισμού αβέβαιο και μετέωρο. Ιδιαίτερα ζωφερή διαγράφονταν η τύχη του Βορειοθρακικού Ελληνισμού, αφού είχε άμεση συνάρτηση με τον καθορισμό των ορίων της αυτόνομης Βουλγαρικής ηγεμονίας, η οποία θα εκτείνονταν βόρεια του Αίμου και σ’ αυτή θα περιλαμβάνονταν η επαρχία της Βάρνας στα ανατολικά και της Σόφιας στα δυτικά.
Η ίδρυση της Βουλγαρικής ηγεμονίας ήταν το σπουδαιότατο δημιούργημα της συνθήκης του Βερολίνου και έτσι επιτεύχθηκε άλλος ένας στόχος του Πανσλαβισμού. Στα νότια αυτής της ηγεμονίας σχηματίσθηκε μια αυτόνομη επαρχία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, η οποία θα έφερνε στο εξής την επωνυμία «ανατολική Ρωμυλία». Η ονομασία «Ρουμ Ιλή Σιαρκή» ήτοι Ανατολική Ρουμελία, προς διάκριση από την περιοχή της Στερεάς Ελλάδας η οποία ονομαζόταν από τους Τούρκους Ρουμ Ιλή. Οι Ρώσοι ήθελαν η αυτόνομη επαρχία να ονομασθεί «Νότιος Βουλγαρία», η οποία όμως δεν υιοθετήθηκε.
Η δημιουργία της αυτόνομης επαρχίας της Ανατολικής Ρωμυλίας οφειλόταν κυρίως σε αγγλική πρωτοβουλία και σε πολιτικές σκοπιμότητες της Αγγλίας, αποσκοπούσε δε μία μελλοντική αφομοίωση των εκεί βουλγαρικών πληθυσμών από τους πολυπληθέστερους ελληνικούς και μουσουλμανικούς με μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα την αναχαίτιση της ρωσικής επιρροής στα νότια του Αίμου.
Τα νότια σύνορα της Ανατολικής Ρωμυλίας άρχιζαν από τον Εύξεινο Πόντο νότια της Σωζοπόλεως, ακολουθούσαν την οροσειρά της Ροδόπης και κατευθυνόταν έπειτα στα βόρεια μέχρι τα σύνορα της βουλγαρικής ηγεμονίας στο ύψος των πηγών του Νέστου ποταμού. Είχε έκταση 36.000 τετρ.χιλ. και πληθυσμό 750.000 κατ. σύμφωνα με τούρκικες στατιστικές, εκ των οποίων οι 420.000 ήσαν Τούρκοι, 230.000 Έλληνες, 60.000 Βούλγαροι και οι υπόλοιποι διάφορες εθνικότητες (Εβραίοι, Αθίγγανοι, Ρουμάνοι, Ευρωπαίοι).
Η εσωτερική οργάνωση και διοίκηση βασίσθηκε στον οργανικό νόμο της Ανατολικής Ρωμυλίας ο οποίος εκπονήθηκε από Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σύμφωνα με τον οποία σε τρία σύνοικα έθνη, Έλληνες, Τούρκοι και Βούλγαροι θα μετείχαν με ίσα απολύτως δικαιώματα και πλήρη ισονομία. Την Ανατολική Ρωμυλία θα κυβερνούσε Χριστιανός Διοικητής (όχι απαραίτητα Βούλγαρος) εκλεγμένος από την Υψηλή Πύλη με την συγκατάθεση των Μεγάλων Δυνάμεων, τα δε Ρωσικά στρατεύματα έπρεπε να εκκενώσουν την Ανατολική Ρωμυλία και την ηγεμονία της Βουλγαρίας εντός εννέα 9) μηνών από την υπογραφή της Συνθήκης του Βερολίνου.
Το γεγονός ότι σε καμία από τις διατάξεις που αφορούσαν το μελλοντικό καθεστώς της Ανατολικής Ρωμυλίας δεν γινόταν αναφορά για το Ελληνικό στοιχείο της επαρχίας εκείνης, που υπερείχε στο οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο, καθιστούσε ιδιαίτερα επισφαλές το μέλλον των Ελλήνων της Βόρειας Θράκης.
Η παράταση της παραμονής του ρωσικού στρατού μέχρι το καλοκαίρι του 1879, η μεροληπτική παρουσία των Ρώσων Αξιωματικών, η μαζική μετανάστευση των μουσουλμανικών πληθυσμών της Ανατολικής Ρωμυλίας προς τη Θράκη, η αδιαφορία της Πύλης μπροστά στα τετελεσμένα γεγονότα, η χλιαρή στάση της Αγγλίας και η τρομοκρατική δράση των Βουλγαρικών κομιτάτων ήταν διάφοροι παράγοντες που διέψευσαν τις αγγλικές προβλέψεις για την σταδιακή αφομοίωση του βουλγαρικού στοιχείου και συνέβαλαν σταδιακή στον βαθμιαία εκβουλγαρισμό της Ανατολικής Ρωμυλίας.
Άλλωστε, στα διπλωματικά παρασκήνια της τριμερούς συνθήκης (Ρουμανίας, Αυστροουγγαρίας, Ρωσίας) 18 Ιουν 1881 παίχθηκε το πολιτικό μέλλον της Ανατολικής Ρωμυλίας, εφ’όσον δόθηκε η δυνατότητα στην Αυστρία να προσαρτήσει την Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στη Βουλγαρική ηγεμονία να καταλάβει την Ανατολική Ρωμυλία.
1885. Κατάλυση της Αυτονομίας της Ανατολικής Ρωμυλίας
Με την άφιξη του πρώτου Γενικού Διοικητού, Αλέξανδρου Βογορίδη (βουλγαρικής καταγωγής), ο οργανικός νόμος αρχίζει να παραβιάζεται από τον ίδιο, διαβάζοντας τα έγγραφα του διορισμού του μόνο στα Βουλγαρικά και Τούρκικα και όχι και στα Ελληνικά όπως καθόριζε ο οργανικός νόμος. Οι αλλεπάλληλες παραβιάσεις κατά την εφαρμογή του οργανικού νόμου σε βάρος του ελληνικού στοιχείου, η διογκούμενη δυσαρέσκεια των Ελλήνων της Ανατολικής Ρωμυλίας, η χλιαρή στάση του Ελληνικού κράτους που μαστιζόταν από χρόνια εσωτερικά προβλήματα και η αδυναμία συνδρομής στο βόρειο Ελληνισμό συνεχώς χειροτέρευαν την πολιτική κατάσταση των Ελλήνων στην Ανατολική Ρωμυλία. Με την άνοδο του νέου Γενικού Διοικητού Γαβριήλ Κρέστοβιτς το 1884, διαφάνηκαν πλέον ξεκάθαροι οι Βουλγαρικοί στόχοι και εντάθηκαν οι προσπάθειες για την ίδρυση της «Μεγάλης Βουλγαρίας» της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου.
Από τις αρχές του 1885 παρατηρείται γενική αναταραχή τόσο στη Μακεδονία όσο και σ’oλόκληρη τη Θράκη με τη συνεχή διείσδυση βουλγαρικών ανταρτικών σωμάτων και την ένοπλη δράση των κομιτατζήδων. Η ένταση κορυφώθηκε με την πραγματοποίηση δυναμικών βουλγαρικών συλλαλητηρίων σε διάφορες πόλεις της Ανατολικής Ρωμυλίας. Τα πράγματα ήταν ιδιαίτερα δύσκολα και εξαιτίας της έξαρσης του Μακεδονικού ζητήματος που είχε πάρει επικίνδυνες διαστάσεις. Αφορμή για το ξέσπασμα των Βουλγάρων σε βάρος των Ελλήνων της Ανατολικής Ρωμυλίας απετέλεσαν τα θλιβερά γεγονότα της Φιλιππουπόλεως την 22 και 23 Απρ 1885, όταν οι Έλληνες είχαν σημαιοστολίσει τα σπίτια και τα καταστήματά τους με ελληνικές Σημαίες λόγω της ονομαστικής εορτής του Βασιλέα των Ελλήνων Γεωργίου Α’.
Ενωμένη Βουλγαρία
Τα γεγονότα του Απριλίου 1885, η τρομοκρατία του Ελληνικού στοιχείου που επακολούθησε ενεθάρρυνε τους ενωτικούς να επισπεύσουν την πραγματοποίηση των συνομωτικών σκοπών. Την νύκτα 05 προς 06 Σεπ 1885 καταλύουν την αυτονομία της επαρχίας της Ανατολικής Ρωμυλίας, με πραξικόπημα το οποίο από πολύ πριν αριστοτεχνικά προετοιμάσθηκε και επιμελώς σκηνοθετήθηκε ως επανάσταση. Στις 08 Σε 1885 ο Βούλγαρος ηγεμόνας Αλέξανδρος κήρυξε την ένωση με τη Βουλγαρία.
Από τις πανηγυρικές τελετές που πραγματοποιήθηκαν στη Φιλιππούπολη, απείχαν όλοι οι Ευρωπαίοι πρόξενοι εκτός το Ρώσο, ο οποίος είχε παίξει αποφασιστικό ρόλο στα γεγονότα της προσάρτησης. Η Τουρκοβουλγαρική συνθήκη της 25 Μαρ 1886 αναγνώρισε μια πενταετία τον ηγεμόνα της Βουλγαρίας Αλέξανδρο Βάττεμβεργ ως γενικό διοικητή της Ανατολικής Ρωμυλίας, ενώ ειδική μεικτή επιτροπή επρόκειτο να ασχοληθεί με την αναθεώρηση του οργανικού νόμου. Παρόλα αυτά η Εθνοσυνέλευση της Σόφιας επικυρώνει στις 21 Ιουν 1886 την ένωση της Ανατολικής Ρωμυλίας.
Ακολούθησε η παραίτηση του ηγεμόνα Αλεξάνδρου και το 1886 ο νέος μονάρχης της Βουλγαρίας Φερδινάρδος αναγνωρίσθηκε ταυτόχρονα από την Πύλη και ως διοικητής της Ανατολικής Ρωμυλίας.
Αφελληνισμός της Ανατολικής Ρωμυλίας
Τα μέτρα που πάρθηκαν μετά το 1885 από τη μεριά Βουλγαρικού κράτους στόχευαν με μαθηματική ακρίβεια στη συστηματική φυλετική αφομοίωση και τον αφανισμό του Ελληνικού στοιχείου της Ανατολικής Ρωμυλίας. Οι Βούλγαροι προσπάθησαν να εκβουλγαρίσουν τον Ελληνισμό της Ανατολικής Ρωμυλίας με διάφορους τρόπους. Ένας από αυτούς ήταν ο νόμος «περί δημοσίας εκπαιδεύσεως του 1891» γνωστός σαν νόμος Ζλίφκωφ, ο οποίος καταργούσε τη διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας, έκλεινε τα Ελληνικά σχολεία και υποχρέωνε τα Ελληνόπουλα να διδάσκονται τη Βουλγαρική γλώσσα.
Η αντίδραση του ελληνικού στοιχείου σ’ αυτό το σημείο ήταν άμεση, με αποτέλεσμα να αποφευχθεί η εφαρμογή του μέχρι το 1906, ενώ ταυτόχρονα ο Μαρασλής ιδρύει τη Μαράσλειο Σχολή στη Φιλιππούπολη. Άλλο ουσιαστικό μέτρο για τον ακρωτηριασμό του Βορειοθρακικού Ελληνισμού ήταν η μη αναγνώριση των Ελληνικών Ορθοδόξων Κοινοτήτων ως νομικών προσώπων, που είχε σαν βασικές συνέπειες την αρπαγή της ακίνητης περιουσίας τους και την απόρριψη των ελληνικών αγωγών από τα αρμόδια βουλγαρικά δικαστήρια.
Οι Βούλγαροι προχώρησαν στην αντικατάσταση όλων των Ελλήνων δημοσίων και δημοτικών υπαλλήλων, οι οποίοι υπήρξαν μετά την ίδρυση του βουλγαρικού κράτους οι κύριοι εκπρόσωποι της βουλγαρικής επιστήμης και διοίκησης. Ακόμη επέβαλαν βαρείς φόρους στους Έλληνες με σκοπό την εξουθένωση της οικονομικής αντοχής τους, διευκόλυναν και ενθάρρυναν με κάθε τρόπο την μετανάστευση βουλγαρικών πληθυσμών στα παράλια αστικά κέντρα του Εύξεινου Πόντου και εξαπέλυσαν οξύτατες επιθέσεις δια μέσου του τύπου. Το μέτρο για εμπορικό αποκλεισμό του κυρίαρχου οικονομικά ελληνικού στοιχείου επεκτάθηκε σε ολόκληρη τη Βόρεια Θράκη και έπληξε τα ζωτικά συμφέροντα των Ελλήνων.
Το 1889 η δημαρχία του Στενήμαχου έγινε Βουλγαρική και οι Έλληνες εκλογείς αποκλείσθηκαν από τις Δημοτικές Εκλογές. Ακολούθησαν καταλήψεις ναών, μοναστηριών και Ελληνικών σχολείων. Στο Εθνικό κάλεσμα του 1897 έσπευσαν να ανταποκριθούν 1.200 Ανατολικορουμηλιώτες οι οποίοι σχημάτισαν εθελοντικό σώμα με επικεφαλής τον έφεδρο Λοχαγό του Ελληνικού Στρατού Μιχ.Γκάνογλου και ήρθαν στην Ελλάδα με πλοία από τον Πύργο.
Από το τέλος του Ελληνοτουρκικού πολέμου το 1897 το πολιτικό καθεστώς των Ελλήνων Βορειοθρακών παρουσίασε διαρκή επιδείνωση, λόγω της στυγνής βουλγαρικής καταπίεσης τόσο στο εκκλησιαστικό και εκπαιδευτικό πεδίο όσο και στους διοικητικούς μηχανισμούς του Βουλγαρικού κράτους.
Οι ελληνικές επιτυχίες που σημειώθηκαν στη Μακεδονία κατά το Μακεδονικό Αγώνα, είχαν σοβαρότατες επιπτώσεις στις συνθήκες διαβιώσεως του Ελληνισμού της Ανατολικής Ρωμυλίας. Το καλοκαίρι του 1906 ξέσπασαν οι ανθελληνικοί διωγμοί στην Ανατολική Ρωμυλία και ιδιαίτερα στα κυριότερα αστικά ελληνικά κέντρα της Φιλιππουπόλεως του Στενήμαχου, του Πύργου, της Βάρνας που κορυφώθηκαν με την καταστροφή της Αγχιάλου. Οι ελληνικές επιτυχίες στη Μακεδονία αντισταθμίστηκαν με την εκτόνωση του βουλγαρικού πληθυσμού, την καταστροφή των ελληνικών περιουσιών, την καταδίωξη του ελληνικού στοιχείου με κάθε μέσο και τη μαζική μετανάστευσή του. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα δραματικά γεγονότα του 1906 που συνέβησαν στην Ανατολική Ρωμυλία και απετέλεσαν την αφορμή του ξεριζωμού του βορειοθρακικού Ελληνισμού από τις προαιώνιες πατρίδες του, «είχαν οργανωθεί και σχεδιασθεί με τη συμμετοχή επισήμων βουλγαρικών κύκλων» όπως επισημαίνεται σε σχετικό κείμενο του αντιπολιτευόμενου βουλγαρικού τύπου.
Τον Οκτ. του 1908 η Βουλγαρία ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο βασίλειο και η Ανατολική Ρωμυλία προσαρτήθηκε και τυπικά σ’ αυτό. Το Ελληνικό στοιχείο άρχισε να φθίνει ραγδαία παρά το γεγονός ότι διατηρούνταν ακόμη ακμαίες οι ελληνικές κοινότητες στα παράλια αστικά κέντρα του Εύξεινου Πόντου και στο νότιο τμήμα της σημερινής Βουλγαρίας.
Συνθήκη Νεϊγύ-Απόφαση για το Τέλος της Ανατολικής Ρωμυλίας
Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τη σύναψη της Ελληνοβουλγαρικής συμμαχίας διαφάνηκαν κάποιες αμυδρές ελπίδες για την τύχη του Βορειοθρακικού Ελληνισμού, όταν η Βουλγαρική Κυβέρνηση επέτρεψε την εκλογή εφόρων για τα ελληνικά σχολεία. Αλλά η διάλυση της συμμαχίας τα διέψευσε όλα. Από τις αρχές του 1914 ξανάρχισαν οι ανθελληνικοί διωγμοί. Τότε συμπληρώθηκε η κατάληψη όλων των Ελληνικών σχολείων και ναών. Η Ελληνική Εκκλησία στην Ανατολική Ρωμυλία καταλύθηκε και τυπικά στον Ιούνιο του 1914 έπειτα από τη σύλληψη και απέλαση του πατριαρχικού εκπροσώπου Φωτίου και την απομάκρυνση όλων των Ελληνικών κληρικών, οι οποίοι είχαν απομείνει μετά την καταστροφή του 1906.
Μετά τον Ιούνιο 1916, η Ελλάδα ταχθείσα στο πλευρό της Eηteηte, βρέθηκε αντιμέτωπη με τη Βουλγαρία, γεγονός που χειροτέρεψε ακόμη περισσότερο το πολιτικό καθεστώς των εναπομεινάντων Ελλήνων. Η ήττα της Βουλγαρίας και η ευνοϊκή για τα ελληνικά συμφέροντα έκβαση του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, αναζωπύρωσαν πρόσκαιρα τις ελπίδες του Ελληνισμού της Ανατολικής Ρωμυλίας και των οδήγησαν στην υποβολή δύο προτάσεων στον απεσταλμένο από την Ελληνική κυβέρνηση Στρατηγό Κ.Μαζαράκη.
Η πρώτη πρότεινε η Ανατολική Ρωμυλία να ακολουθήσει την τύχη της λοιπής Θράκης (νοτίου), να καταληφθεί από τον Ελληνικό στρατό και να προσαρτηθεί στην Ελλάδα. Η δεύτερη προέβλεπε να ανασυσταθεί υπό των Ελλήνων το καταλυθέν καθεστώς της Ανατολικής Ρωμυλίας με την τήρηση νέου οργανισμού. Η πρώτη πρόταση υποστηρίχθηκε από τους Φιλιππουπολίτες, ενώ η δεύτερη από τους Στενημαχίτες.
Ύστερα από εκτίμηση της πολιτικής καταστάσεως η ελληνική κυβέρνηση κατέληξε στην πρόταση της αυτονομίας της Ανατολικής Ρωμυλίας και υπεβλήθη σχετικό υπόμνημα. Η διεθνή όμως πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων για μια ακόμη φορά είναι εχθρική απέναντι στα Ελληνικά δίκαια αιτήματα Άγγλοι, Γάλλοι, Αυστριακοί, Ιταλοί και οι νεοεμφανισθέντες Αμερικάνοι υποστηρίζουν τη δημιουργία του κράτους της Βουλγαρίας με προσαρτημένη την Ανατολική Ρωμυλία.
Η υπογραφείσα στις 27 Νοε 1919 στο Νεϊγύ συμφωνία μεταξύ των Δυνάμεων και της ηττηθείσας Βουλγαρίας καθόριζε σε όρο της την εκούσια ανταλλαγή πληθυσμών και περιουσιών, που πραγματοποιήθηκε από το 1922 έως το 1932. Πολλοί ήλθαν στην Ελλάδα και αρκετοί παρέμειναν στη Βουλγαρία, εκφράζοντας κρυφά την Ελληνική τους συνείδηση. Με την παραπάνω συνθήκη έκλεισε για πάντα το κεφάλαιο της ιστορικής παρουσίας του ελληνικού στοιχείου της Βόρειας Θράκης στη σημερινή Βουλγαρία.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η Ανατολική Ρωμυλία είναι η Βόρεια Θράκη που αποτελεί μέρος της Θράκης, η οποία από αρχαιοτάτων χρόνων κατοικείτο από Έλληνες που μιλούσαν την ίδια γλώσσα, πίστευαν στους ίδιους θεούς και είχαν Ελληνική συνείδηση. Η πρωτεύουσα της Βόρειας Θράκης η Φιλιππούπολη, που την ίδρυσε ο Μακεδόνας βασιλιάς Φίλιππος ο Β’, αποτέλεσε το κέντρο όπου αναπτύχθηκε και έδρασε ο Ελληνισμός.
Η ρωμαϊκή κυριαρχία δεν αλλοίωσε τον Ελληνικό χαρακτήρα της Θράκης, όπως και της υπόλοιπης Ελλάδος. Με την μεταφορά της πρωτεύουσας του Ρωμαϊκού κράτους στο Βυζάντιο, ο Θρακικός Ελληνισμός ακμάζει και πρωτοστατεί στην ανάπτυξη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, χωρίς να μπορέσουν να κάνουν κτήση τους τη Βόρειο Θράκη.
Επί Τουρκοκρατίας η Ανατολική Ρωμυλία παρά τον εποικισμό των Τούρκων, διατήρησε τον Ελληνισμό της χάρη στη θρησκεία και τη γλώσσα. Το 1870 ιδρύθηκε η Βουλγαρική εξαρχία, το 1878 με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου ιδρύεται η «Μεγάλη Βουλγαρία» η οποία όμως αναθεωρήθηκε από τη Συνθήκη του Βερολίνου σύμφωνα με την οποία ιδρύθηκε ανεξάρτητη Βουλγαρική ηγεμονία φόρου υποτελή στο Σουλτάνο και νότια αυτής η αυτόνομη επαρχία της Ανατολικής Ρωμυλίας υπό την άμεση πολιτική και στρατιωτική εξουσία του Σουλτάνου.
Το 1885 γίνεται πραξικοπηματική προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας από τη Βουλγαρική ηγεμονία, προς επίτευμα των πανσλαβικών στόχων. Το 1906 κορυφώνονται οι διώξεις του Ελληνικού στοιχείου υπό των Βουλγάρων, λόγω της αποτυχίας τους στον Μακεδονικό Αγώνα. Το 1914 καταλύεται και η ορθόδοξη εκκλησία δια απελάσεως του πατριαρχικού εκπροσώπου Φωτίου.
Το 1919 υπογράφεται η Συνθήκη του Νεϊγύ, όρος της οποίας προέβλεπε την εκούσια ανταλλαγή πληθυσμών Ελλάδος-Βουλγαρίας κι έτσι αναγκάσθηκε ο Ελληνισμός να φύγει από τα εδάφη του στα οποία έζησε και έδρασε για χιλιάδες έτη. Για να μη φαίνεται δε η ελληνικότητα της Ανατολικής Ρωμυλίας οι Βούλγαροι διαστρεβλώνουν την ιστορία.
Η Ανατολική Ρωμυλία είναι η Βόρειος Θράκη, στην οποία επέζησαν οι Έλληνες από αρχαιοτάτων χρόνων. Ο Ελληνικός της χαρακτήρας διατηρήθηκε κατά την κυριαρχία τόσο υπό των Ρωμαίων όσο υπό των Οθωμανών. Κατά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Ανατολική Ρωμυλία, λόγω των Πανσλαβικών σχεδίων παραχωρείται στη Βουλγαρία και οι Έλληνες εξαναγκάζονται ή να εκβουλγαρισθούν ή να γίνουν πρόσφυγες στην ελεύθερη Ελλάδα ή σε άλλα μέρη. Προς απόκρυψη της Ελληνικότητάς της αναγκάζονται οι Βούλγαροι να προβούν στην πλαστογράφηση της ιστορίας της Βόρειας Θράκης.
ΠΗΓΗ : adiotos (wordpress, anatoliki romilia)
Ο Κώστας Βάρναλης περιγράφει τις διώξεις των Ελλήνων της Ανατολικής Ρωμυλίας από τους Βουλγάρους:
«Τέλη Ιουνίου οι ταραχές ξέσπασαν στην Φιλιππούπολη. Οι εκκλησίες, τα σκολειά -τα ωραιότατα Ζαρίφεια χτισμένα πριν λίγα χρόνια από το Ζαρίφη- αλλάξανε σε μια μέρα αφέντη. Στις 15 Ιουλίου ήρθε η σειρά του Πύργου.
Θυμούμαι πως ανακατεύτηκα μέσα στο πλήθος και είδα με φριχτό σπαραγμό να μπαίνει το μανιασμένο πλήθος μέσα στο σκολειό και να πετάει έξω στο δρόμο από τα παράθυρα θρανία, χάρτες, και βιβλία. Είδα να μπαίνουνε στην εκκλησία και να βάφουνε με κόκκινη μπογιά όλες τις ελληνικές επιγραφές. Είδα τα ελληνικά μαγαζιά μέσα σε μια ώρα να γίνονται θρύψαλα. Κι οι αρχές… φυλάγανε την τάξη.
Στις 30 Ιουλίου σήμανε η ώρα της Αγχιάλου. Αλλ’ εκεί τα πράγματα ήτανε λιγάκι σκούρα. Η Αγχίαλος χτισμένη σ’ ένα ακρωτήριο ανάμεσα σε δυο θάλασσες κι έχοντας προς το μέρος της στεριάς τη λίμνη των αλυκών ήτανε από φυσικό της δύσκολο να κυριευθεί “από έξω”. Έπειτα ο πληθυσμός ήτανε ολάκερος σχεδόν ελληνικός κι ο δεσπότης είχε ετοιμάσει την άμυνα.
Όσοι είχανε υπηρετήσει στο στρατό, οπλιστήκανε και φυλάγανε βάρδια κάθε νύχτα στο στενό έμπασμα της πόλης. Και τηλεγραφούσε ο δεσπότης στην κυβέρνηση πως θα αναγκαστεί να “υπερασπίσει την τάξη…”.
Γι’ αυτό οι Βουλγαρομακεδόνες επιχειρήσανε να μπούνε νύχτα και ξαφνικά στην πόλη. Μα οι φρουροί αγρυπνούσανε και άρχισε το τουφεκίδι. Τότες επιχειρήσανε να στείλουν ένα απόσπασμα από το βορεινό στενό της Μεσέβριας και να βάλουνε τους Έλληνες “μεταξύ δύο πυρών’. Κατά το μεσημέρι η μάχη φούντωσε μέσα στην πόλη. Τότες έφτασε από τον Πύργο έφιππη χωροφυλακή να “θέσει τέρμα εις την συμπλοκήν”, ήγουν να εκτοπίσει τους Ρωμιούς και να παραδώσει την πόλη στους κομιτατζήδες. Κι η πόλη ολόκληρη, από παλιά ξύλινα σπίτια με στενούς δρόμους, παραδόθηκε στις φλόγες και κάηκε σε λίγην ώρα. (…)
Κι άκουσα δίπλα μου τη Μπάμπο Ζωίτσα -και ποιος δεν την ήξερε!… Γριά Βουργάρα εξελληνισμένη υπηρετούσε αμέτρητα χρόνια εκκλησάρισσα στην ελληνική εκκλησία. (…) Άκουσα λοιπόν τη Μπάμπο Ζωίτσα να μονολογεί ρωμέικα με τρόπο, που να πάρει τ’ αυτί μου την κουβέντα της:
-Καλά της κάνανε! Έτσι κι “αυτοί” καίνε στη Μακεδονία τα βουργάρικα χωριά. Αμ πώς!…
Είχε ξυπνήσει μέσα της η κοιμισμένη από χρόνια ράτσα της.
Τώρα φυσικά δε με ξαφνιάζουν τέτοια πράγματα. Γιατί ξέρω, πως δεν φταίνε οι λαοί όταν μισούνται και σκοτώνονται αναμεταξύ τους. Φταίνε εκείνοι, που καλλιεργούν μέσα τους το μίσος και το έγκλημα και τους “διορίζουνε” κάθε τόσο και τον “προαιώνιο” εχθρό για να ξεθυμάνουνε. Για συμφέρο τάχα των λαών; Όχι βέβαια. Για το συμφέρο των ληστών.
Ο Κώστας Βάρναλης περιγράφει τις διώξεις των Ελλήνων της Ανατολικής Ρωμυλίας από τους Βουλγάρους:
