Το ΑΧΕΠΑ ιδρύθηκε το 1947 με την οικονομική υποστήριξη της ΑΧΕΠΑ, Ελληνο-Αμερικανικής φιλανθρωπικής οργάνωσης των ΗΠΑ. Μέχρι τότε η Ιατρική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης λειτουργούσε σε παλιά Νοσοκομεία, σε αποθήκες καπνού και σε διάφορα άλλα κτίρια. Το 1947 η οργάνωση ΑΧΕΠΑ ενίσχυσε την ίδρυση ενός σύγχρονου Νοσοκομείου στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, το οποίο εγκαινιάστηκε το 1951 στην γιορτή των 25 χρόνων από την ίδρυση του ΑΠΘ. Πρακτικά όμως η λειτουργία του ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1953.
Αρχικά το νοσοκομείο αποτελούνταν από δύο διώροφες πτέρυγες και είχε συνολικά 120 κρεβάτια, τρεις Χειρουργικές Κλινικές, μία Παθολογική Κλινική και τέσσερα Εργαστήρια (Aκτινολογικό, Mικροβιολογικό, Bιολογικής Xημείας και Παθολογοανατομικό), σύμφωνα με τις προδιαγραφές και τις απαιτήσεις των δωρητών. Οι αυξανόμενες ανάγκες σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη του πληθυσμού της Θεσσαλονίκης και γενικότερα της Μακεδονίας οδήγησαν στην συνεχή επέκταση του Νοσοκομείου, χωρίς όμως δυστυχώς να υπάρχει κάποιο οργανωμένο σχέδιο ανάπτυξής του.
Το 1955 η σουηδική φιλανθρωπική οργάνωση Rädda Barnen (το σουηδικό παράρτημα της οργάνωσης Save the Children) έκανε μία νέα δωρεά στο Νοσοκομείο με την οποία δημιουργήθηκε η πτέρυγα της Παιδιατρικής, συνολικής χωρητικότητας 100 κρεβατιών. Σε αυτήν την πτέρυγα εγκαταστάθηκε το 1958 η Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική.
Το 1967 δημιουργείται μία ακόμη πτέρυγα χωρητικότητας 250 κρεβατιών, αυξάνοντας σημαντικά την συνολική χωρητικότητα του Νοσοκομείου σε 500 κρεβάτια. Τέλος, το 1969 αρχίζει η κατασκευή μίας ακόμη πτέρυγας, η οποία ξεκίνησε επίσημα την λειτουργία της το 1984 και στην οποία εγκαταστάθηκαν η Καρδιοχειρουργική Κλινική, η Μονάδα Εντατικής Παρακολούθησης της Kαρδιοχειρουργικής Kλινικής και τα Xειρουργεία της Kαρδιοχειρουργικής.
Η ίδρυση της Ιατρικής Σχολής πραγματοποιήθηκε το 1942. Την ίδια εποχή η Ελληνοαμερικανική Κοινότητα προσπαθεί να βοηθήσει την τραυματισμένη από τον πόλεμο και τον εμφύλιο πατρίδα. Μέρος αυτής της βοήθειας φαίνεται στα πρακτικά των συνελεύσεων της αδελφότητας ΑΧΕΠΑΝΣ και έχει σχέση με την παροχή υπηρεσιών υγείας.
Οι ΑΧΕΠΑΝΣ στο Συνέδριο τους στην Ουάσιγκτον το 1945, σε συνεργασία με την Ελληνική Οργάνωση Αρωγής αποφασίζουν να ιδρύσουν νοσοκομειακές μονάδες 300-400 κλινών σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και φυσικά και στη Θεσσαλονίκη. Υποστηρικτής της ιδέας ενός Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου στη Θεσσαλονίκη, εμφανίζεται ο Καθηγητής Σαμαράς του Πανεπιστημίου, ο οποίος είναι και μέλος της Οργάνωσης. Έτσι δόθηκε η αφορμή για το ξεκίνημα της ιστορίας του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ.
Αναλυτικότερα η διαχρονική εξέλιξη του νοσοκομείου από το 1947 έως και το 2003 παρουσιάζεται ακολούθως:
1947
Οι ΑΧΕΠΑΝΣ αποφασίζουν σε συνεργασία με την νέα Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου, να ενισχύσουν την ίδρυση ενός σύγχρονου νοσοκομείου στη Θεσσαλονίκη, του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ.
1951
Η ίδρυση του νοσοκομείου πραγματοποιήθηκε το 1951, αλλά η ουσιαστική του λειτουργία ξεκίνησε το 1953.
1953
Το νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ είχε 120 διαθέσιμες κλίνες, διέθετε τρεις (3) χειρουργικές κλινικές, μία (1) Παθολογική Κλινική και τα αντίστοιχα εξωτερικά τους ιατρεία, και τέσσερα (4) Εργαστήρια (Ακτινολογικό, Μικροβιολογικό, Βιολογικής χημείας και Παθολογοανατομικό).
1955
Μέσω δωρεάς της Σουηδικής Φιλανθρωπικής Οργάνωσης RAEDDA BARNER, ανεγείρεται και εξοπλίζεται πλήρως μία νέα Πτέρυγα Παιδιατρικής, δύναμης 100 κλινών. Στην συγκεκριμένη πτέρυγα, το 1958, εγκαθίσταται η Πανεπιστημιακή Παιδιατρική Κλινική.
1967
Ακόμη μία Πτέρυγα ξεκινά τη λειτουργία της με αποτέλεσμα η δυναμικότητα του νοσοκομείου να φτάσει τις 500 περίπου κλίνες.
1968
Ιδρύεται και λειτουργεί η Σχολή Βοηθών Νοσοκόμων μονοετούς φοίτησης του Γενικού Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης, με το Βασιλικό Διάταγμα 589/11-9-1968.
1969
Ξεκινά η επέκταση σε ύψος της τελευταίας νεοϊδρυθείσας Πτέρυγας για τη δημιουργία ενός επιπλέον ορόφου καθώς και η δημιουργία νέας Πτέρυγας στην εσωτερική αυλή.
1981
Ο προαναφερόμενος όροφος παραδίδεται σε λειτουργία μόλις στα τέλη του έτους, με δύναμη 55 κλινών και εγκαθίσταται σε αυτόν η Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική.
1984
Παραδίδεται σε λειτουργία η νέα Πτέρυγα της εσωτερικής αυλής στην οποία εγκαθίσταται η Καρδιοχειρουργική Κλινική δύναμης 26 κλινών, η Μονάδα Εντατικής Παρακολούθησης της Καρδιοχειρουργικής Κλινικής δύναμης 6 κλινών και τα χειρουργεία της Καρδιοχειρουργικής.
1986
Πραγματοποιήθηκε η τροποποίηση του Οργανισμού του Νοσοκομείου και ο Σκοπός του, καθώς και η ένταξη του στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ).
1987
Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης παραχωρεί, τα κτίρια (ένα πενταόροφο και δύο διώροφα) του Νευροψυχιατρικού Ινστιτούτου, που η κατασκευή τους είχε ξεκινήσει το 1979.
1990
Μία νέα Πτέρυγα ολοκληρώνεται και εξοπλίζεται, στην οποία εγκαθίστανται και λειτουργούν τα Εξωτερικά Ιατρεία. Στο χώρο των τελευταίων εγκαθίσταται το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών ενώ παράλληλα σε μέρος αυτών αναπτύσσεται η Μονάδα Βραχείας Νοσηλείας.
1986-1993
Στατιστικά Στοιχεία: Το έτος 1986 το νοσοκομείο διατηρούσε 625 διαθέσιμες κλίνες οι οποίες το 1993 έφτασαν τις 679, σημειώνοντας αύξηση 8,6%. Επιπλέον, ο αριθμός των εξετασθέντων ασθενών παρουσίασε σημαντική αύξηση της τάξης του 32,8%, η οποία ανήλθε σε 122.746 άτομα το 1993 από τα 92.414 άτομα που είχαν εξετασθεί το 1986. Το σύνολο των εργαστηριακών εξετάσεων υπερδιπλασιάστηκε φτάνοντας το νούμερο των 5.494.786 το 1993 από 2.269.327 που είχαν πραγματοποιηθεί μέσα στο 1986. Ένα άλλο σημαντικό επίτευγμα ήταν η μείωση της Μέσης Διάρκειας Νοσηλείας σε ποσοστό 26,5%. Δηλαδή από 8,57 ημέρες που ήταν το 1986 έπεσε στις 6,33 ημέρες το 1993. Παράλληλα με την προαναφερόμενη μείωση, έπεσαν για την ίδια χρονική περίοδο, το ποσοστό πληρότητας κλινών από 86,5% σε 73,88%, ο αριθμός θανάτων από 732 σε 726 και το ποσοστό θνησιμότητας από 3,19% σε 2,51%.
1995
Δίνεται σε χρήση μια ακόμη πτέρυγα της Μονάδας Αιμοδοσίας στην οποία στεγάζονται η Νεογνολογική Κλινική, η Μονάδα Μεσογειακής Αναιμίας, ο Μαγνητικός και Αξονικός Τομογράφος.
2001
Πλέον τα επιστημονικά τμήματα του Π.Γ.Ν.Θ ΑΧΕΠΑ καλύπτουν σχεδόν όλο το εύρος των ειδικοτήτων της ιατρικής επιστήμης, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες των πολιτών για νοσοκομειακή περίθαλψη. Στα τμήματα αυτά περιλαμβάνονται Επιστημονικά Ιατρικά-Νοσηλευτικά Τμήματα, Πρωινά και Απογευματινά Εξωτερικά Ιατρεία, Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών, Διαγνωστικά Εργαστήρια, Κέντρο Αιμοδοσίας, Εκπαίδευση κλπ., μέσω των οποίων παρέχεται Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια περίθαλψη σε σύνολο πληθυσμού 1.453.183 κατοίκων της περιοχής ευθύνης του. Η τελευταία ορίζεται από τους νομούς Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Σερρών και Χαλκιδικής. Επιπλέον στο νοσοκομείο υπάγονται και δύο Κέντρα Υγείας, το Κ.Υ Σοχού και Κ.Υ Νέας Μαδύτου.
2002
Με τη δημοσίευση του Νόμου 2889/2001και με βάση το άρθρο 16 παράγραφος 3, το Δ.Σ. του Νοσοκομείου αποφάσισε την αλλαγή του ονόματος του από Περιφερειακό σε Πανεπιστημιακό και επικυρώθηκε με απόφαση του στις 25/4/2002.
2003
Το Νοσοκομείο υπέβαλλε για πρώτη φορά το Επιχειρησιακό του Σχέδιο για τα επόμενα 5 χρόνια, στο οποίο περιλαμβάνονται αναλυτικά όλα όσα έχουν προβλεφθεί να γίνουν, με βάση την ισχύουσα Νομοθεσία. Ακόμη υπεβλήθη ο νέος Οργανισμός του Νοσοκομείου, ο οποίος περιμένουμε να επικυρωθεί.
2004
Στελεχώνεται και λειτουργεί για πρώτη φορά το Γραφείο Επικοινωνίας και Εξυπηρέτησης του Πολίτη με στόχο τη καλύτερη δυνατή εξυπηρέτηση των πολιτών.Εγκαινιάζεται το νέο παιδιατρικό τμήμα επειγόντων περιστατικών με πολύ καλύτερες προϋποθέσεις για τους μικρούς ασθενείς.
2005
Κυκλοφορεί το πρώτο ενημερωτικό δελτίο του Νοσοκομείου «Σφυγμός του ΑΧΕΠΑ».
Αδελφοποίηση του ΑΧΕΠΑ με το Γενικό Νοσοκομείο Φλώρινας «ΕΛΕΝΗ Θ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ» .
2006
Λειτουργεί για πρώτη φορά το Πρότυπο Κέντρο Μοριακού Ελέγχου Αίματος στο Νοσοκομείο.
Εγκαινιάζεται η διαρκής έκθεση έργων τέχνης στους χώρους του Νοσοκομείου με την ευγενική δωρεά 60 έργων τέχνης του Συλλόγου Επαγγελματιών Ζωγράφων Θεσσαλονίκης και Βορείου Ελλάδος.
2007
Εγκαινιάζεται νέος παιδότοπος και χώρος δημιουργικής απασχόλησης για τους μικρούς ασθενείς του Ογκολογικού Τμήματος της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου.
Ανακατασκευάζεται η Α΄ Καρδιολογική Κλινική του Νοσοκομείου.
Εγκαινιάζεται από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια το Κέντρο Νευρομυϊκών Παθήσεων στα πλαίσια λειτουργίας της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής και σε συνεργασία με το Σωματείο Φροντίδας Ατόμων με Νευρομυϊκές Παθήσεις, για τη στήριξη ατόμων με μυϊκή δυστροφία και νευρομυϊκές παθήσεις.
2008
Εγκαινιάζεται η Μονάδα του Οργανισμού Κατά των Ναρκωτικών στον περιβάλλοντα χώρο του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ.
2009
Εγκαινιάζεται από την Υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, η νέα πτέρυγα του Παιδοογκολογικού Τμήματος της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής, δωρεά του Συλλόγου «ΛΑΜΨΗ» στη μνήμη του Γεώργιου Παντελάκη.
2010
Εγκαινιάζεται η λειτουργία του Εργαστηρίου Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας του Νοσοκομείου.
Παραδίδεται στο Νοσοκομείο έτοιμη για λειτουργία η 5η αίθουσα Χειρουργείων μαζί με τον αντίστοιχο χώρο προετοιμασίας ασθενών.
Ανακαίνιση μίας πτέρυγας της Α΄ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής του ΑΧΕΠΑ.
Κατασκευή θαλάμου αυξημένης φροντίδας στην Α΄ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική.
Εγκαινιάζεται η νέα παιδοκαρδιολογική μονάδα του Νοσοκομείου, δωρεά του παραρτήματος Θεσσαλονίκης «Θερμαϊδες» της Πανελλαδικής Οργάνωσης Γυναικών.
2011
Εγκαταστάθηκε και λειτουργεί το Εργαστήριο Επεμβατικής Ακτινολογίας της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. στο Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ.
Έναρξη λειτουργίας τακτικού εξωτερικού οδοντιατρείου ειδικών λοιμώξεων της Α΄ Παθολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου.
Εγκαινιάζεται η 5η χειρουργική αίθουσα στην πτέρυγα χειρουργείων του Νοσοκομείου μαζί με τον αντίστοιχο χώρο προετοιμασίας ασθενών.
Σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση Υ4α/ΟΙΚ84627 το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ΑΧΕΠΑ διασυνδέεται με το Νοσοκομείο Ειδικών Παθήσεων Θεσσαλονίκης. Τα δύο Νοσοκομεία λειτουργούν υπό κοινή Διοίκηση.
