Οσφυϊκή στένωση (ή οσφυϊκή σπονδύλωση) ονομάζεται η εκφυλιστική κατάσταση όπου μειώνεται το εύρος του σπονδυλικού σωλήνα, με αποτέλεσμα να πιέζονται τα οσφυϊκά νεύρα. Η πάθηση εμφανίζεται σε μεσαίας και μεγάλης ηλικίας άτομα. Η αντιμετώπιση είναι αρχικά συντηρητική και σε πιο προχωρημένα στάδια νευροχειρουργική.
Τι είναι ο σπονδυλικός σωλήνας;
Οι σπόνδυλοι, δηλ. τα οστά που αποτελούν τη σπονδυλική στήλη, έχουν ένα στρογγυλό άνοιγμα στο μέσο τους (σαν τρύπα). Καθώς ενώνονται ο ένας με τον άλλον, σχηματίζεται στο εσωτερικό τους ένας μακρύς σωλήνας (από το ύψος του κεφαλιού μέχρι τη μέση) που ονομάζεται σπονδυλικός σωλήνας. Ο σπονδυλικός σωλήνας περιέχει το νωτιαίο μυελό και την αρχή των νεύρων.
Σε τι οφείλεται η μείωση του εύρους (στένωση) του σπονδυλικού σωλήνα στην οσφύ ;
Η στένωση προέρχεται από οτιδήποτε υπάρχει γύρω από τον σπονδυλικό σωλήνα. Υπερτρέφονται (διογκώνονται) οι σύνδεσμοι και οι αρθρώσεις. Επίσης μπορεί να συμβάλλει η προβολή (κήλη) μεσοσπονδυλίου δίσκου και η σπονδυλολίσθηση. Όσο πιο πολλοί από τους παραπάνω παράγοντες υπάρχουν, τόσο πιο έντονη είναι η στένωση και τόσο πιο θορυβώδη τα συμπτώματα.
Η οσφυϊκή στένωση είναι μόνο εκφυλιστικό φαινόμενο;
Η οσφυϊκή στένωση είναι ένα εκφυλιστικό φαινόμενο (δηλ. οφείλεται σε χρόνια καταπόνηση και φθορά της σπονδυλικής στήλης), αλλά επιπλέον, υπάρχουν και άνθρωποι που γεννιούνται με στενότερο σπονδυλικό σωλήνα. Οι άνθρωποι αυτοί εκδηλώνουν -όπως είναι αναμενόμενο- σε νεότερη ηλικία τα συμπτώματα της οσφυϊκής στένωσης.
Ποια είναι τα συμπτώματα της οσφυϊκής στένωσης;
Η οσφυϊκή στένωση εκδηλώνεται με χρόνιο πόνο στη μέση, που συνοδεύεται από πόνο στα πόδια, που χαρακτηριστικά επιδεινώνεται με την όρθια στάση και τη βάδιση και υφίεται με την καθιστή και την ύπτια θέση. Ο ιδιαίτερος αυτός πόνος ονομάζεται διαλείπουσα χωλότητα διότι ο ασθενής είναι σα να χωλαίνει (κουτσαίνει). Στην αρχή η διαλείπουσα χωλότητα είναι ήπια : εμφανίζεται σε μεγάλες αποστάσεις βάδισης πχ 500 – 1000 μέτρα. Σε πιο προχωρημένα στάδια, η απόσταση μειώνεται και ο ασθενής σταματάει κάθε 50 – 100 μέτρα (ή και λιγότερο) για να φύγει ο πόνος. Επίσης μπορεί να υπάρχουν μουδιάσματα και μυϊκή αδυναμία στα πόδια. Πολύ σπάνια έχουμε μαζική πίεση των νεύρων στην οσφύ και εμφανίζεται ιππουριδική συνδρομή.
Εικόνα 1 : στην επάνω εικόνα, φυσιολογικός σπονδυλικός σωλήνας (spinal canal). Στην κάτω εικόνα στένωση, με αποτέλεσμα να πιέζονται τα νεύρα, δεξιά και αριστερά. Στην στένωση συμβάλλουν και οι υπερτροφικές αρθρώσεις.
Η διαλείπουσα χωλότητα μπορεί να οφείλεται και σε άλλα αίτια εκτός από την οσφυϊκή στένωση;
Ναι, μπορεί να οφείλεται σε αγγειακή νόσο των κάτω άκρων. Η διαφορική διάγνωση μεταξύ των 2 νοσημάτων, γίνεται με κλινικά κριτήρια και επιβεβαιώνεται από απεικονιστικές εξετάσεις. Συχνά βοηθάει σ’ αυτές τις περιπτώσεις η εξέταση από έναν αγγειοχειρουργό.
Με ποιες εξετάσεις μπαίνει η διάγνωση της οσφυϊκής στένωσης;
Η διάγνωση μπαίνει με το ιστορικό και τη νευρολογική εξέταση και επιβεβαιώνεται με απλές ακτινογραφίες της οσφύος, αξονική ή και μαγνητική τομογραφία.
Ποια είναι η φυσική πορεία της οσφυϊκής στένωσης;
Η οσφυϊκή στένωση παρουσιάζει υφέσεις και εξάρσεις στην κλινική της εικόνα, αλλά στην ουσία είναι ένα χρόνιο εκφυλιστικό φαινόμενο που εξελίσσεται προς το χειρότερο με την πάροδο του χρόνου. Ακόμα και αν τα συμπτώματα για μία περίοδο παύσουν, είναι σίγουρο ότι η φθορά της σπονδυλικής στήλης συνεχίζεται και ο σπονδυλικός σωλήνας στενεύει όλο και περισσότερο.
Ποια είναι η αντιμετώπιση της οσφυϊκής στένωσης;
Η οσφυϊκή στένωση αντιμετωπίζεται αρχικά συντηρητικά (με φάρμακα και φυσικοθεραπεία). Ωστόσο, σε βάθος χρόνου η αντιμετώπιση είναι νευροχειρουργική. Το φαινόμενο είναι μηχανικό και η οριστική του θεραπεία είναι η νευροχειρουργική αποσυμπίεση των νεύρων που πιέζονται.
Όταν υπάρχει μόνο πόνος στη μέση και αρχόμενη διαλείπουσα χωλότητα, μπορεί κανείς να περιμένει. Όταν όμως εμφανίζεται αδυναμία στα πόδια και η διαλείπουσα χωλότητα εμφανίζεται σε όλο και μικρότερη απόσταση, σειρά έχει η χειρουργική επέμβαση.
Ποια είναι η νευροχειρουργική επέμβαση που αντιμετωπίζει την οσφυϊκή στένωση;
Η χειρουργική επέμβαση είναι η οσφυϊκή πεταλεκτομή. Αυτή μπορεί να συνδυαστεί με άλλες επεμβάσεις, ανάλογα με το πόσο σύνθετο είναι το πρόβλημα κάθε φορά. Έτσι πχ αν υπάρχει ταυτόχρονα και οσφυϊκή δισκοκήλη, χρειάζεται μικροδισκεκτομή. Αν τέλος υπάρχει σπονδυλολίσθηση, μπορεί να χρειαστεί και οσφυϊκή σπονδυλοδεσία.
Η οσφυϊκή σπονδυλοδεσία είναι μία χειρουργική επέμβαση που αντιμετωπίζει την αστάθεια στη σπονδυλική στήλη πχ οσφυϊκή σπονδυλολίσθηση. Στο χειρουργείο τοποθετούνται βίδες και ράβδοι φτιαγμένα από μέταλλα όπως το τιτάνιο. Η επέμβαση μπορεί να συνδυαστεί με άλλες επεμβάσεις στη σπονδυλική στήλη όπως η μικροδισκεκτομή.
Σε ποιες περιπτώσεις χρειάζεται να γίνει αυτή η επέμβαση; ποιες είναι οι ενδείξεις της;
Η οσφυϊκή σπονδυλοδεσία έχει ένδειξη να γίνει όταν υπάρχει αστάθεια στη σπονδυλική στήλη δηλ. μη φυσιολογική κινητικότητα ανάμεσα σε δύο σπονδύλους. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε στα πλαίσια της σπονδυλολίσθησης, της σπονδυλικής στένωσης είτε μετά από κακώσεις στην σπονδυλική στήλη.
Κάθε περίπτωση οσφυϊκής σπονδυλικής στένωσης θέλει σπονδυλοδεσία;
Όχι. Αν η στένωση είναι μικρού βαθμού, μπορεί να μην χρειαστεί σπονδυλοδεσία.
Ποιος είναι ο στόχος αυτής της χειρουργικής επέμβασης;
Ο στόχος είναι η σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης, με σκοπό να αποφευχθεί ή να αντιστραφεί ένα νευρολογικό έλλειμμα. Η αστάθεια στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, προκαλεί χρόνια πίεση πάνω στα νεύρα που πηγαίνουν στα πόδια, με αποτέλεσμα να υπάρχει πόνος, μούδιασμα και παράλυση των κάτω άκρων.
Πόσο επείγον είναι να το χειρουργείο;
Αυτό εξαρτάται από τα συμπτώματα. Ασθενείς που έχουν μόνο πόνο στα πόδια, μπορούν να αναβάλλουν τη χειρουργική επέμβαση για λίγο καιρό. Ασθενείς με αρχόμενη αδυναμία στα πόδια (παράλυση), πρέπει να χειρουργηθούν εντός των επομένων ημερών. Η αναβολή επί μακρόν μίας τέτοιας χειρουργικής επέμβασης, δεν είναι προς όφελος του ασθενούς : το χειρουργείο γίνεται όλο και πιο δύσκολο τεχνικά με την πάροδο του χρόνου (διότι εντείνονται οι εκφυλιστικές αλλοιώσεις). Επίσης, αν κάποιος έχει μόνο πόνο στα πόδια και αναβάλλει τη χειρουργική επέμβαση, κινδυνεύει να εμφανίσει μυϊκή αδυναμία και να χρειαστεί πιο έντονη αποκατάσταση μετά το χειρουργείο.
Τι είναι η οσφυϊκή πεταλεκτομή ;
Η οσφυϊκή πεταλεκτομή είναι μία νευροχειρουργική επέμβαση που αντιμετωπίζει την στένωση του σπονδυλικού σωλήνα στην οσφύ (οσφυϊκή στένωση). Η συχνή αυτή επέμβαση γίνεται σε ανθρώπους μέσης και μεγάλης ηλικίας και είναι σε γενικές γραμμές ασφαλής και αποτελεσματική, δηλ. έχει πολύ μικρό ποσοστό επιπλοκών και βοηθάει ουσιαστικά τον ασθενή.
Τι σημαίνει οσφυϊκή πεταλεκτομή;
Το πίσω μέρος των σπονδύλων ονομάζεται πέταλο (θυμίζει στο σχήμα πέταλο αλόγου). Οσφυϊκή πεταλεκτομή ονομάζεται η αφαίρεση του πετάλου στην οσφύ (μέση).Ο στόχος της οσφυϊκής πεταλεκτομής είναι η αποσυμπίεση των νεύρων στην περιοχή της οσφύος, με σκοπό να διευκολυνθεί το περπάτημα και να αποτραπεί η μυϊκή αδυναμία στα πόδια.
