Η αυτοπεποίθησή μας έχει να κάνει με το δικαίωμά μας να νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας. Είναι, επίσης αυτό που χρειαζόμαστε για να μπορέσουμε να είμαστε επιτυχημένοι στη ζωή μας.
Η αυτοπεποίθησή μας τονίζεται από τις επιτυχίες μας, ωστόσο, στην ουσία, δεν εξαρτάται από αυτές, όσο κι αν αυτό μας φαίνεται αρχικά περίεργο. Δε «νιώθω καλά με τον εαυτό μου» ΕΠΕΙΔΉ «έχω πετύχει τους στόχους μου», αλλά «νιώθω καλά με τον εαυτό μου» ΚΑΙ ΓΙ ΑΥΤΟ «προσπαθώ να πετυχαίνω τους στόχους μου». Μερικές υπερβολές στη συμπεριφορά μας φαίνεται ότι μειώνουν την αυτοπεποίθησή μας και είναι καλό να φροντίσουμε να αφαιρέσουμε τις συνήθειες αυτές από το καθημερινό μας ρεπερτόριο.
1. Δε μπορώ να πω Όχι.
Είναι σημαντικό να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να εκφραζόμαστε ελεύθερα και με ειλικρίνεια για αυτά που θέλουμε και χρειαζόμαστε. Όταν αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις επιθυμίες των άλλων, είναι λογικό να προκαλείται μία ένταση. Καλό είναι σε αυτές τις στιγμές να φροντίζουμε να επικοινωνήσουμε με ηρεμία το πώς μας δυσαρεστεί αυτό που μας ζητούν και να αρνηθούμε να δεχτούμε κάτι που μας φέρνει σε δύσκολη θέση. Μπορούμε πάντα να ζητήσουμε λίγο χρόνο για να το σκεφτούμε. Καλό είναι να θυμόμαστε, επίσης, ότι έχουμε πάντα το δικαίωμα να αλλάξουμε γνώμη και να πούμε Όχι αργότερα, εφόσον νιώσουμε ότι αυτή είναι η σωστή απάντηση για εμάς.
2. Προσπαθώ να επιβάλλομαι στους άλλους
Αν καταλάβουμε ότι έχουμε την τάση να επιβαλλόμαστε στους άλλους, είναι καλό να προσπαθήσουμε να μειώσουμε αυτή μας τη συνήθεια. Η επιβολή δείχνει ότι δυσκολευόμαστε να αφήσουμε χώρο στους άλλους γύρω μας, μας κάνει κλειστούς στην επικοινωνία και τελικά μας απομονώνει.
3. Δε μπορώ να διαχειριστώ τα κομπλιμέντα
Ένα σημαντικό βήμα για την ενίσχυση της αυτοπεποίθησής μας είναι να μάθουμε να αποδεχόμαστε με απλό τρόπο τα θετικά σχόλια από άλλους. Το μόνο που πραγματικά χρειάζεται είναι να πούμε ένα Ευχαριστώ. Δε χρειάζεται να εξηγήσουμε, ή να απολογηθούμε και σίγουρα δεν είναι καλό να περάσουμε στην υποτίμηση του εαυτού μας με κάποιο σχόλιο. Απλώς χαμογελάμε και λέμε Ευχαριστώ.
4. Συχνά υποτιμώ τους άλλους
Εάν καταλάβουμε ότι έχουμε την τάση να υποτιμούμε τους άλλους, είναι σημαντικό να φροντίσουμε να αλλάξουμε τη στάση μας, καθώς, βεβαίως, δυσαρεστεί και απομακρύνει τους άλλους από εμάς. Η τάση για υποτίμηση δείχνει ότι εμείς νιώθουμε μειονεκτικά: ότι δυσκολευόμαστε να αποδεχτούμε τους δικούς μας περιορισμούς και τις δικές μας δυσκολίες. Η αυτοπεποίθησή μας συνδέεται άμεσα με καλές συμπεριφορές που δείχνουν αποδοχή και σεβασμό προς όλους, ανεξάρτητα από την καταγωγή ή την κατάστασή τους.
5. Σπεύδω να κατηγορώ τους άλλους
Η συνήθειά μας να σπεύδουμε να κατηγορούμε τους άλλους κρύβει κι αυτή δική μας μειονεξία. Σε αυτά που μας συμβαίνουν είναι καλό να κρίνουμε με ηρεμία τόσο τις ευθύνες των άλλων, όσο και το δικό μας ρόλο. Η αδυναμία να συνειδητοποιήσουμε τη δική μας συμμετοχή σε κάτι που γίνεται μειώνει την αυτογνωσία μας και διατηρεί χαμηλή την αυτοπεποίθησή μας. Μας κρατά σε θέση «θύματος» και «αποδέκτη» των λαθών των άλλων. Ουσιαστικά, αυτό που χρειαζόμαστε είναι να στρέψουμε την ενέργειά μας από το ποιος φταίει, στο πώς να κινηθούμε έξυπνα και σωστά, ώστε να πετυχαίνουμε εμείς καλύτερα αυτό που επιθυμούμε.
6. Μένω αναποφάσιστος
Είναι φυσικό να δυσκολευόμαστε μερικές φορές να αποφασίσουμε για κάτι. Ίσως μας χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες, ίσως πρέπει να ζυγίσουμε προσεκτικά τι είναι αυτό που θέλουμε να πετύχουμε. Ωστόσο, όταν ο λόγος της αναποφασιστικότητάς μας είναι ο φόβος μας μήπως «δε μας αξίζει κάτι πραγματικά» ή μήπως δυσαρεστήσουμε άλλους ή νιώθουμε ότι δε θέλουμε την ευθύνη της απόφασης, τότε συμπεριφερόμαστε με τρόπο που μειώνει την αυτοπεποίθησή μας. Είναι σημαντικό να αποδεχόμαστε για τον εαυτό μας το δικαίωμά μας να ζητάμε χρόνο και πληροφορίες, για να σχηματίσουμε γνώμη, αλλά και να αλλάξουμε γνώμη, εάν προκύψουν σοβαροί λόγοι. Η έκφραση μιας γνώμης μας είναι αναφαίρετο δικαίωμά μας και έχει την ίδια αξία με τη γνώμη οποιουδήποτε άλλου ανθρώπου.
7. Απολογούμαι υπερβολικά
Συχνά άνθρωποι με χαμηλή αυτοπεποίθηση ξεκινούν το λόγο τους ζητώντας συγγνώμη, ενώ δεν έφταιγαν για κάτι που έγινε. Μάλλον δείχνουν σα να ζητούν συγγνώμη που βρέθηκαν σε αυτή τη θέση, ενώ «κάποιος καλύτερος» θα μπορούσε να είναι εκεί.
Το να ζητάμε συγγνώμη σημαίνει ότι έχουμε φταίξει σε κάτι ή έχουμε κάνει κάτι λάθος. Η αδικαιολόγητη και υπερβολική απολογία μας φέρνει σε μειονεκτική θέση. Βεβαίως, είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε πότε χρειάζεται να ζητήσουμε συγγνώμη και να μη διστάζουμε να την εκφράσουμε.
Το πιο σημαντικό όμως είναι να αναγνωρίζουμε ποιες είναι οι πραγματικές μας ευθύνες. Είμαστε υπεύθυνοι για τη φροντίδα της υγείας μας και του σώματός μας. Γι αυτό δε ζητάμε συγγνώμη, αν κάποια στιγμή χρειαζόμαστε νερό ή τροφή. Είμαστε υπεύθυνοι στο να ζητάμε κάτι που θέλουμε ή χρειαζόμαστε. Γι αυτό δεν απολογούμαστε, αν χρειαζόμαστε ξεκούραση ή κάτι άλλο από αυτό που μας προσφέρουν. Αν έχουμε μία γνώμη, έχουμε την ευθύνη προς τον εαυτό μας να την εκφράσουμε και να ζητήσουμε να ακουστεί με σεβασμό από τους άλλους.
Αν έχουμε συνηθίσει να ζητάμε υπερβολικά συγγνώμη για το κάθε τι, ίσως μας πάρει χρόνο να αλλάξουμε τη συνήθειά μας. Αξίζει όμως τον κόπο να το προσπαθήσουμε. Έτσι θα νιώσουμε καλύτερα με τον εαυτό μας, γιατί δε θα τον φορτώνουμε με ευθύνες που δεν του αναλογούν. Ταυτόχρονα, δε θα δείχνουμε μειονεκτική εικόνα και οι άλλοι θα εκτιμούν περισσότερο αυτά που κάνουμε.
Γράφει η Δρ Μαργαρίτα-Αγγελική Σχινά, Κλινική Ψυχολόγος, Επιστημονική υπεύθυνη του Κέντρου Εκπαίδευσης και αντιμετπώπισης Διαταραχών
